22 września, tradycyjnie pod Pomnikiem Poległych w Boryszewie, odbyły się uroczystości 85. rocznicy rozstrzelania przez Niemców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej. Jest to doskonała okazja do przypomnienia sobie tych tragicznych wydarzeń.
Pretekst do masakry dało fałszywe doniesienie złożone przez służącego w Wojsku Polskim volksdeutscha, jakoby żołnierze batalionu brali udział w rzekomym pogromie niemieckiej ludności cywilnej podczas wydarzeń tzw. bydgoskiej krwawej niedzieli. Choć w trakcie tych wydarzeń żołnierzy oddziału nie było w rodzinnym mieście, w sfingowanym procesie uznano ich za winnych, po czym wytypowano 50 z nich, którym w odwecie wymierzono karę śmierci. Wszystkich skazańców rozstrzelano ogniem karabinów maszynowych nad przygotowanym uprzednio grobem. Rannych dobijano strzałami pistoletów. Jedynym świadkiem – Polakiem obecnym przy egzekucji był ksiądz Wacław Rączka.
„Za Polskę walczyliśmy, za Polskę umieramy” – taki był ostatni okrzyk wzniesiony przed plutonem egzekucyjnym przez jednego ze skazańców, usłyszany przez mieszkańców domów leżących nieopodal miejsca egzekucji.
8 listopada 1940 r. rozpoczęto ekshumację ciał na cmentarz parafialny w Kozłowie Biskupim, gdzie zostały pochowane w skromnej zbiorowej mogile. Dopiero w 1959 roku wykonano betonowe obrzeżenie grobu i ustawiono granitowy krzyż oraz tablicę z napisem:
22 IX 1939
Za Polskę Walczyliśmy!
Za Polskę Umieramy!
Cześć Bohaterom!
W 1981 roku odsłonięto na grobie zamordowanych pomnik oraz tablicę z zapisanymi nazwiskami wszystkich 50 ofiar zbrodni, ustalonymi w 1976 roku.
Centralna część tegorocznych obchodów miała miejsce przy Pomniku Poległych w Sochaczewie – Boryszewie, gdzie proboszcz Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kozłowie Biskupim ks. Jacek Grzywacz odprawił polową Msza Świętą w intencji pomordowanych. Wydarzenie miało uroczystą oprawę wojskową, przedstawiony został rys historyczno-biograficzny „Zbrodnia na jeńcach w Boryszewie”, był apel pamięci, żołnierze z 38 dywizjonu zabezpieczenia Obrony Powietrznej z Bielic oddali też salwę honorową, wystawione zostały poczty sztandarowe. Uczniowie Szkoły Podstawowej Nr 2 w Sochaczewie zaprezentowali piękny program artystyczny. Na koniec można było posilić się prawdziwą wojskową grochówką.
Na uroczystościach obecni byli przedstawiciele władz rządowych i samorządowych, wojska, policji i straży, a także harcerze, organizacje kombatanckie, stowarzyszenia, nauczyciele, uczniowie oraz mieszkańcy powiatu.
Naszą gminę reprezentowała Sekretarz Gminy Anna Zatorska-Janiak, która złożyła biało-czerwoną wiązankę pod Pomnikiem Poległych. Obecna była również Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Kozłowie Biskupim Urszula Mergner wraz z uczniami.
Zdjęcia: Miasto Sochaczew
